Gedenk monument: verwoeste synagoge (1940)

Gedenk monument: Ter na gedachtenis aan de verwoeste synagoge (1940)

Plaats: Hoek Jacob v. Heemskerckstraat/Dr. J.G. Mezgerstraat

Materiaal: Natuursteen, vervaardigt door Toon Lavertu Onthult: 4 augustus 1991

Voor de oorlog

Zandvoort was de jongste joodse gemeente (1923) in Nederland. Ze kwam tot ontwikkeling toen Zandvoort een badplaats werd. Veel joden uit Amsterdam brachten in Zandvoort hun vakanties door. In 1919 richtten joodse inwoners van de badplaats het genootschap Elia op. Met steun van de Amsterdamse vereniging Elia werd er grond gekocht aan de Dr. J. G. Mezgerstraat en begonnen met de bouw van een synagoge die werd ingewijd op 17 augustus 1922. Er was een feestelijke bijeenkomst in het Oranje Hotel, waarbij door de burgerlijke autoriteiten het woord werd gevoerd en een dienst in de nieuwe synagoge (sjoel) waar opperrabbijn Onderwijzer de gelegenheidsrede hield.

Tijdens de oorlog

Direct na de Duitse inval in mei 1940 werd in Zandvoort een SS-eenheid gelegerd. Samen met het feit dat er een groot aantal NSB-ers in de plaats woonde droeg dit bij tot verslechtering van de situatie voor de joodse inwoners. In de nacht van 4 op 5 augustus 1940 werd de synagoge opgeblazen. In maart 1942 werden de joden van Zandvoort naar Amsterdam geëvacueerd. Vandaar volgde de deportatie naar de vernietigingskampen. Slechts enkelen overleefden de oorlog en keerden vervolgens naar Zandvoort terug.

Onthulling

In 1989 werd alsnog een monument geplaatst ter herinnering aan de synagoge. Het gedenkteken is schuin op de hoek van de Jacob van Heemskerckstraat en de Dr. J. G. Mezgerstraat geplaatst. Op 4 augustus 1991 heeft de Ambassadeur van Israël in Nederland, de heer M. Bawly, het gedenkteken onthult. De inscriptie op het monument luidt: 'Op deze plaats stond de synagoge die op 4 augustus 1940 / 1 aw 5700 tijdens de Duitse bezetting werd verwoest'